Okullarda Uçurtma Dersleri

Unutulmayan oyuncaklarımız arasında yer alan uçurtma

artık yeni kuşaklara da öğretiliyor!

Sokak Oyunları Kültürü;

 

Sokak oyunları kültürümüzün en önemli oyuncakları arasında yer alan ve yüz yıllardır göklerimizde süzülerek uçan uçurtma artık okullarda ders olarak okutuluyor.

İstanbul Uçurtmacılar Derneği’nin (Eski adıyla Eyüp Kardeş Uçurtmacılar Derneği) 1998 yılında İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğüne verdiği talep dilekçesi ile ilk adımı attı.

Ardından İstanbul Valiliğinin de onayı ile ülkemizde ilk kez okulların müfredatlarına giren uçurtma dersleri yıllar içinde genişleyerek tüm yurt sathında binlerce okula ve milyonlarca öğrenciye ulaştı. İstanbul Uçurtmacılar Derneğinin talebi ve İstanbul Valiliğinin 01 04 1998 tarihli oluru ile sadece İstanbul ili sınırları içindeki okullarda başladı.

O günkü müfredatta yer alan, resim ve elişi derslerinden birinde uygulama alanı bulan uçurtma artık günümüzde Türkçe, Matematik, Teknoloji-Tasarım ve benzeri derslerin konularından biri haline geldi.

1998 yılındaki kararın alınmasında proje hazırlayıcısı olan İstanbul Uçurtmacılar Derneği başkanı Mehmet Naci Aköz konu ile ilgili olarak şu bilgilendirmeyi yaptı;

Sokak oyunları kültürümüzün önemli oyuncakları arasında yer alan ve unutulmaya yüz tutmuş uçurtma kültürünün kaybolmaması için çabalamaktayız. Yeni yetişen nesle öğretilmesi ve modellerinin geliştirilmesi amacıyla kurduğumuz derneğimizin bu konuda pek çok çalışması olmuştu. İşte bunlardan birisi de okullarda uçurtma derslerinin verilmesi projemizdi.

1998 yılında İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğüne verdiğimiz dilekçe uzun uğraşlardan sonra Valilik oluru ile tarafımıza döndü ve sadece resim veya elişi dersleri ile sınırlı da olsa kendisine uygulama alanı buldu.

Takribi 10 yıl çeşitli okullarda pilot sınıflar oluşturması suretiyle, hiçbir ücret talep etmeden dernek olarak uçurtmanın yapımı ve tarihi ile ilgili derslere “Usta öğretici sıfatı ile teknik eğitmen olarak katıldık. 2005 Yılında deneğimiz tarafından kurulan uçurtma müzesi içindeki ilk uçurtma atölyesini oluşturduk ve okulları dolaşarak yaptığımız çalışmayı aşamalı olarak uçurtma müzesi içine aldık.

Okullarda uçurtma dersi kapsamında o günlerde sadece 24 öğrenci alabildiğimiz uçurtma atölyesi sınıfları bugün için aynı anda 200 öğrenciye hizmet verebilecek hale geldi.

Uçurtma atölyelerimizi 2016 yılından itibaren de 3 Ayrı atölye sınıfından oluşan ve Türk uçurtma kültürü içindeki çok sayıda uçurtma modellerinin eğitimlerinin de verildiği İstanbul Uçurtma Okuluna dönüştürdük.

Okul öncesi, çocuk gelişimi ve/veya anaokulu öğretmenliği mezunu olan, İstanbul Uçurtmacılar Derneği tarafından uçurtma yapım programlarına da katılan 18 kişilik eğitimci gurubumuz tarafından yönetilen atölyelerimizde uçurtma yapımını bitiren öğrencilerin uçurtmaları kontrol edilerek eksik, aksama olan yerlerine müdahale edilmekte, (Dengeleri hazırlanmakta, kuyrukları takılmaktadır) hiçbir eksiği olmamasına özen gösterilmektedir.

Uçurtma atölyelerimizde yapılan uçurtmaların tümü uçabilir uçurtmalardır.

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığımızın sürdürdüğü “Çocuk Dostu Müze” projesi ile birebir örtüşen,

İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğünün “İstanbul’da yapılacak Kültür Gezileri” çerçevesinde ziyaret edilmesi tavsiye edilen tek uçurtma müzesi ve tek uçurtma atölyesi olan,

İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğünün 2011 yılında uygulamaya koyduğu “Müzeli Eğitim” ve 2019 yılında başlattığı “Okul Dışı Öğrenme Ortamları” projelerinde paydaş kurumlar arasında olduğumuz ve bu projelerle ilgili hazırlanan yönergelerde müzemiz isminin bizzat zikredildiği çalışmalarımızın öğrencilere ciddi katkılar sağladığı kanaatindeyiz.

Müze nedir? Müzelerin Öğrenciye Katkıları?

Müze tarihtir, kültürdür, geçmişimizdir, geçmiş ile gelecek arasındaki köprülerdir. Kültürel ve/veya tarihsel değeri olan nesnelerin toplanarak sergilendiği yerlere müze denir.

Müzeler, toplumların hafızalarıdır, yer altı-yerüstü zenginlikleri sergilemek için kurulmuş yapılardır. Yurdumuzda özellikle son 20-25 yıldır tematik müzelerde hızlı bir gelişme kaydedilmiştir. Oldukça ilginç konular ve adlarla ortaya çıkan müzeler ziyaretçilerine de ilginç deneyimler yaşatıyor.

Ülkemizin ilk uçurtma müzesi de Üsküdar’da 2005 yılından itibaren faaliyetini sürdürüyor. Dünyanın 18 uçurtma müzesinden birisi olan İstanbul Uçurtma Müzesi bugün için 6 kıta, 39 ülkeden toplanmış yaklaşık 3000 eserlik koleksiyonu ile ziyaretçilerine renkli ve güzel deneyimler sunuyor.

Müzenin kurucusu ve İstanbul Uçurtmacılar Derneği Başkanı Mehmet Naci Aköz olmayan bir koleksiyonun parçalarını birleştirirken sadece ve tutkuyla hayalinin peşinden gitti, vazgeçmedi, uzun yıllar çalıştı, çabaladı ve hayalini gerçekleştirerek Uçurtma Müzesini kurdu. Şimdi ise müzede verdiği eğitimlerle gençlere örnek olmaya ve hayallerinin peşinden koşmaları için onları motive etmeye çalışıyor.

Özellikle okulların kültür gezileri çerçevesinde İstanbul’da gezilecek müzeler içinde özel bir yere sahip olan uçurtma müzesi, hem Kültür ve Turizm Bakanlığının başlattığı “Çocuk Dostu Müze” hem de İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğünün 2011 yılında hazırladığı “Müzeli Eğitim” ve 2019 yılında uygulamaya koyduğu “Okul Dışı Öğrenme Ortamları” projelerine uygun çalışma anlayışı ile ziyaretçilerin hem dünya uçurtma kültürünü görmesi ve öğrenmesini, hem de uçurtma atölyesine katılarak kendi uçurtmasını yapma imkânı sunuyor.

İsteyenler uçurtma müzesi içindeki uçurtma atölyelerinden yararlanırken, isteyenler uçurtma kütüphanesinden uçurtma tarihi ile ilgili bilgilere ulaşma imkânına sahip olabiliyor. Müzelerin, özellikle öğrenciler üzerindeki katkılarını arttırmak için müze programlarının öğrencilere teatral dil kullanılarak anlatılması yanında, müzelere öğrenci getirecek öğretmenler/ve
veliler tarafından da öğrencilerin müzelerde nelerle karşılaşacağı, nasıl davranmaları ve nelere dikkat etmesi gibi konularının işlenmesinde büyük yarar vardır.

Derslerin sadece dört duvar arasında olmadığını, gezmenin gezerek öğrenmeninde eğitim için çok önemli olduğunu ortaya koyan uçurtma müzesi gelecek nesillerin hayalleri içinde örnek olmaya devam etmektedir. Sizde hayallerinizin peşinden koşarak yeni nesillere örnek olmaya kültürümüzü çocuklarımıza, torunlarımıza ve doğmamış geleceğimize aktarmaya katkıda bulunabilirsiniz.

 

MEHMET NACİ AKÖZ

UÇURTMANIN PEŞİNDE DÜNYAYI GEZİYOR

TÜRK UÇURTMA TAKIMI HİNDİSTAN – UDAIPUR’DA

Uçurtma Müzesindeki koleksiyon içinde en çok Hindistan uçurtmaları bulunmaktadır.

Türkiye adına en çok Hindistan’daki uluslararası uçurtma festivallerine katıldık. İlk katıldığımız Udaipur gezimizle sizi başbaşa bırakıyoruz.

Her yıl Ocak ayının başında düzenlenen Uluslararası Udaipur Uçurtma Festivali için Türk Uçurtma Takımı olarak Hindistan’a gittik. Uçurtma müzesi müdürü ve Türk Uçurtma Takımı üyelerinden olan Ayşe Rayet (Aynı zamanda kızım) ile birlikte Udaipur’da düzenlenen Uluslararası Udaipur Uçurtma Festivaline katılmak üzere Hindistan’a doğru yola çıktık. İlk kez gittiğimiz bu coğrafya bizim için oldukça ilginç, renkli ve güzel geçti.

Türkiye’yi buz gibi havada terk edip, gündüz 30, gece ise 3 derecelere düşen Hindistan havası bizi şok etti. İlginç coğrafyası, caddelerdeki ineklerin bolluğu, karşımıza sık sık çıkan maymunlar, rengârenk kıyafetleri ile yerel halk ve oldukça fakir insanları görmek bizim için gerçekten çok ilgi çekiciydi.

Hindistan coğrafyasının ilginçliği bizim için festivalden önce başladı, Hindistan’a Salı günü akşam geldik, havaalanından festivalin yapılacağı şehre gece yolculuğu ile 9 saatte gittik. Otobüsümüz oldukça eski, içi iki katlı, ikinci katında insanların yattığı ranzaların olduğu, camların dışarıdan demir ızgaralarla kaplı ve cam aralarından sert rüzgârların içeri girdiği ilginç bir vasıtaydı. Şimdi otobüsle ilgili neden bu kadar detaya girdiğimi yazayım, gecenin ayazının Ayşe’yi hasta ettiğini ertesi günü fark ettik, Udaipur’a geldiğimizde Ayşe’de ateşlenme ve öksürükler başlamıştı, ilaç almasına rağmen festival boyunca da bu sıkıntıyı hep yaşadık (İstanbul’a döndüğümüzde havaalanından direk olarak hastaneye gittik ve Ayşe’ye serum verilerek kendine geldi)

İlk iki gün şehir gezileri ve diğer uçurtma takımları ile tanışmayla geçti. Bir başka problemimizde Hint yemekleriydi, önümüze koyulan yemeklerin içinde ne olduğunu bilmediğimizden yemekte oldukça zorlanıyorduk, ancak aç kalamayacağımız için de ekmek, peynir, zeytin gibi yiyeceklerle işi geçiştirmeye çalışıyorduk. Udaipur’a geldiğimizin ikinci günü çekçek’le (3 tekerlekli taksiler) şehir içinde dolaşırken çok uzakta yüksekçe bir binanın üzerinde bir hamburger markası görünce heyecanla Ayşe’ye “Bak bak” diye gösterirken şoföre de elimle işaret ederek bizi o binaya götürmesini istedim. Hamburgerciye gittiğimizde karnımızı iyice doyurduk ve o andan itibaren yemek problemini de çözmüş olduk.

Festival Cumartesi ve Pazar günüydü, zemini halıflex ile kaplı ve oldukça büyük bir saha hazırlanmış, süslenmiş ve dev bir sahne koyulmuştu. Belki elli tane ülke çadırı (stantları) hazırlanmıştı, TURKEY yazılı standımıza yerleştik Türk Bayrağını standın kapısına astık ve ön tarafa da koleksiyonumuzdaki uçurtmaları sergi şeklinde dizdik.

3 Gün süren uçurtma festivalinde rüzgârın kesik kesik esmesi de işin ilginç bir başka kısmıydı. Uçurtma müzemizin koleksiyonu içinden seçerek getirdiğimiz uçurtmaları koşturarak da olsa uçurmaya çalıştık. Özellikle büyük uçurtmalarla gelen uçurtma takımları da koşturarak uçurdukları uçurtmalar yüzünden kan ter içindeydi.

Uluslararası Udaipur Uçurtma Festivalindeki en önemli kazancımız ise onlarca ülkenin uçurtma takımları ile tanışmak, onlarla bilgi alışverişinde bulunmak ve bol miktarda uçurtma toplamak oldu. İleriki tarihlerde gerek Uluslararası İstanbul Uçurtma Festivali için İstanbul’a davet edeceğimiz, gerekse yurtdışındaki festivallere katılacağımız uçurtmacılarla tanışmak önemliydi.

Yurtdışında gerçekleştirdiğimiz ilk uçurtma atölyesi Udaipur’da oldu. Bize ayrılmış Türkiye standı içinde çok sayıda Hintli çocukla birlikte Türk Bayrağı tasarımlı uçurtmalar yaptık ve bunları hep birlikte uçurduk.

Festival sonrasında uçurtma mağazalarını dolaşıp geleneksel Hindistan uçurtmaları ve uçurtmalarla ilgili pek çok ürün satın aldık, tüm bu uçurtma ve uçurtma ile ilgili ürünler uçurtma müzesi içindeki koleksiyonda Hindistan uçurtmalarını en üst sıraya çıkardı. Şu an uçurtma müzesinde 200 adedin üzerinde Hindistan’dan getirilmiş uçurtma, uçurtma yayınları, malzemeleri ve çeşitli objeler bulunmaktadır.

 

Pandemi döneminde evde sıkılan çocuklarımız için açık alanda etkinlikler yaptık.

Maltepe Orhangazi Şehir Parkı’nda cumartesi günleri düzenlediğimiz etkinliğe bugüne kadar yüzlerce çocuk ve ailesi katıldı.

Hem altıgen çıtalı uçurtmalar yapıldı, hem de A4 kağıdından çocukların kendi el emekleri ile boyamalı sivriburun uçurtmalar yapılarak gökyüzüne salındı.

Sivriburun Uçurtmalar Türkiye’nin Dörtbir Yanında!

İstanbul Uçurtmacılar Derneği tarafından 2017 yılı başında başlatılan ücretsiz sivriburun uçurtma dağıtımı her yıl ve ülkemizin her tarafında sürüyor.
Sokak oyunları kültürümüzün içindeki en çok bilinen oyuncaklarımızdan biri olan uçurtma her geçen gün çocuklarımız tarafından daha fazla tanınır ve kullanılır hale geliyor.
Ülkemizin ilk ve tek resmi uçurtma kurumu olan İstanbul Uçurtmacılar Derneği’de bu güzel oyuncağın daha çok tanınması için son 30 yıldır yaptığı çalışmalara bir yenisini ekleyerek geçtiğimiz yıl tüm ülke çapında ücretsiz sivriburun uçurtma dağıtımı projesi başlattı.
Dernek başkanı ve uçurtma eğitmeni Mehmet Naci Aköz konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada kısaca şunları söyledi;
Uçurtma hem ülkemizde hem de dünyanın pek çok ülkesinde çokça tanınan sokak oyunları kültürünün önemli oyuncakları arasındadır. 1980 yılından itibaren sürdürdüğüm uçurtma ile ilgili çalışmalarımız içinde çok sayıda uçurtma ile ilgili faaliyetler yaptık, kurumlar oluşturduk. Bunlardan birisi de İstanbul Uçurtmacılar Derneği’dir.
Ülkemizdeki tek resmi uçurtma kurumu olmamız dolayısıyla çalışmalarımızı sadece İstanbul’a yönelik değil, ülkemizin her tarafından gelen taleplere göre yürütmeye ve çok daha fazla kişiye ulaşmaya çalışıyoruz.
Sivriburun uçurtma projesini de okullar ve sivil toplum kuruluşları aracılığı ile bu çerçevede yürütüyoruz. Aslında bu proje bir Çin atasözünde de belirtildiği gibi biz insanlara balık ısmarlamak yerine balık tutmayı öğretiyoruz, bu projeye dahil olanlar kendi uçurtmalarını kolaylıkla nasıl yapabileceklerini ve uçurabileceklerini öğreniyorlar.
Merhabalar
Bugün size nostaljik bir uçurtma hazırladık
Çocukluğumuzun en güzel, en kolay yapılabilen, neredeyse bedavaya çıkan,
ancak uçurulurken aldığımız heyecan da bir o kadar fazla olan
Sivriburun Uçurtmayı beğeninize sunuyoruz.
Yapım planı ve uygulama sayfası ile sivriburun uçurtma ektedir.
Arzu ederseniz, çıktısını alıp uygulayabileceğiniz gibi, talep eden okullar ve Sivil Toplum Kuruluşları için daha fazla sayıda ücretsiz olarak da gönderme imkanına sahibiz.
Şimdiden iyi eğlenceler
…
Mehmet Naci Aköz
Sivriburun Uçurtma Yapım Planı
Sivriburun Uçurtma Kağıdı
Sivriburun Uçurtma Yapı Planı

Uçurtma ne zaman bulundu?

Uçurtmanın Tarihteki Yeri

Uçurtmanın tarihi geçmişine baktığımızda ilk bulunma yılı ve yeri olarak farklı bilgilere ulaşmak mümkündür.

Ülkemizde uçurtma kültürü ile ilgili uzun yıllardır çalışmaları olan, bu konuda pek çok ülkede festivallere katılarak ülkemizi temsil eden, araştırmalar yapan İstanbul Uçurtmacılar Derneği Başkanı Mehmet Naci Aköz tarafından uzun yıllar içinde toplanan ve derlenen uçurtmanın tarihi ile ilgili bilgilerden bir kısmı şu şekildedir.

Uçurtmanın nerede ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemekle birlikte Çin, Malezya, Endonezya veya Güney Pasifik Adaları’nda tarih sahnesine çıktığı düşünülmektedir.

Uçurtma ne zaman bulundu sorusunun  cevabı net olmamakla birlikte ilk bulgular ise şu şekildedir: […]